PODGLĄD ATOMU
     
 

Społeczeństwo i gospodarka w okresie rozbicia dzielnicowego. Miasto


Kalendarium


1138 – 1320 – rozbicie dzielnicowe w Polsce
1214 – prawdopodobna lokacja Wrocławia
1257– lokacja Krakowa


Źródło 1. Dokument lokacyjny Krakowa wydany przez Bolesława Wstydliwego w 1257 r.

Zamierzając tedy założyć miasto w Krakowie i zgromadzić tamże ludzi […] kładziemy to w uszy wszystkim, tak obecnym, jak przyszłym, że my, Bolesław [Bolesław Wstydliwy], z łaski Bożej książę Krakowa i Sandomierza, […] zakładamy je na tym prawie, na jakim założone zostało miasto Wrocław, z tym jednak, by trzymało się nie tego, co się dzieje we Wrocławiu, lecz co się dziać powinno w myśl prawa i form miasta Magdeburga. […] Przede wszystkim więc tego trwale pragniemy przestrzegać i wójtom naszym […] obiecujemy przestrzegać niewzruszenie, że wszyscy mieszczanie mieszkający w tym mieście nie mają nam dawać ani czynić żadnego czynszu, ani jakiejkolwiek daniny z osób swoich lub mieszkań, własnych lub należących do miasta, przez przeciąg lat sześciu […]. Gdy zaś minie owe sześć lat, to z każdego siedliska obowiązani będą płacić nam ½ łuta wedle wagi niemieckiej srebra […] jednakże co się tyczy bud rzeźników, piekarzy i szewców, nadajemy wójtom prawo i swobodną władzę zatrzymania sobie lub wieczystego przekazania ich dowolnie innym […]. Wójtowie zaś w tym mieście po skończeniu się wolnizny zajmą co szóste dworzyszcze ze wszystkich wieczyście i swobodnie […]. Przyzwalamy także i obiecujemy niewzruszenie przestrzegać, aby wójtowie pomienieni swobodnie bez wszelkiej opłaty i cła naszego wieczyście towary swoje przewozili i przechodzili przez całe nasze władztwo i księstwa; inni zaś mieszkańcy tegoż miasta przez 10 lat tąż samą mają cieszyć się wolnością. […]


łut – jednostka masy, w Polsce 12,6 grama

[źródło: http://krakow.zaprasza.net/historia/lokacja.php]










Źródło 2. Mapa. Zasięg kolonizacji na prawie niemieckim na ziemiach polskich w XIIIw., CARTE











Źródło 3. Podział społeczności miejskiej



Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Jakie prawo było wzorem dla sporządzenia dokumentu lokacyjnego dla Krakowa?
2. Wymień inne polskie miasto, które wcześniej niż Kraków było lokowane zgodnie z tym prawem.
3. Dlaczego wystawca dokumentu (książę Bolesław Wstydliwy) informował, że podstawą jest prawo stosowane w Magdeburgu, a nie we Wrocławiu?
4. Jaki cel miało zwolnienie mieszkańców miasta na pewien czas z płacenia czynszu?
5. Scharakteryzuj pozycję wójta w mieście.
6. Jakie szczególne prawa otrzymywał wójt?
7. Dlaczego mieszkańcy wielu miast po pewnym czasie (najczęściej po upływie wolnizny) chcieli się pozbyć wójta?


Na podstawie źródła 2.

1. Podaj nazwę dzielnicy Polski, w której lokowano najwięcej miast. Wyjaśnij, co było przyczyną tego zjawiska.


Na podstawie źródła 3.

1. Podaj nazwy grup społecznych mieszkających w mieście średniowiecznym.
Z której z wymienionych grup wywodzili się najczęściej przedstawiciele rady miejskiej – rajcy?

Praca domowa

1. Czy w kraju Twojego pobytu znasz miasto, które powstało w średniowieczu? Czy byłeś w nim? Czy układ urbanistyczny starej części tego miasta wskazuje na jego średniowieczne korzenie?
2. Jakie jest pochodzenie nazw ulic miejskich – Szewska, Garbary, Piekarska, Franciszkańska?












































Tytuł: Społeczeństwo i gospodarka w okresie rozbicia dzielnicowego. Miasto
Opis skrócony: Poznamy fragment dokumentu lokacyjnego Krakowa. Dowiemy się, jak wyglądało miasto lokowane w XIII wieku. Zanalizujemy organizację życia w mieście, poznamy grupy społeczne zamieszkujące miasto, dowiemy się jakie prawa miał wójt. Poznamy mapę przedstawiającą lokacje miast na prawie niemieckim na ziemiach polskich, zastanowimy się, dlaczego najwięcej miast powstało wówczas na Śląsku.
Autor(rzy): Wanda Królikowska
Hasła treści prawo magdeburskie, Kraków, rozbicie dzielnicowe
Uwagi metodyczne Proponuję, aby uczniowie napisali krótki reportaż z jednego dnia spędzonego w mieście średniowiecznym, przy czym sami wybiorą, kim chcą być. Warto porozmawiać z uczniami, gdzie chcieliby mieszkać w mieście, czy na wsi w średniowieczu. Dokonanie wyboru mogłoby poprzedzić przeanalizowanie pozytywnych i negatywnych aspektów życia na wsi i w mieście. Plan średniowiecznego Krakowa można odnaleźć np. w Atlasie historycznym Polski, PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 9. Proponuję wykorzystanie map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach. Tu: Lokacje miast i gospodarka XIII–XIV w., w Ilustrowanym atlasie historii Polski, Demart, Warszawa 2006, s. 40. lub – Zasięg kolonizacji niemieckiej w Polsce do roku 1333, w Atlasie historycznym Polski, PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 10.Proponuję, aby uczniowie napisali krótki reportaż z jednego dnia spędzonego w mieście średniowiecznym, przy czym sami wybiorą, kim chcą być. Warto porozmawiać z uczniami, gdzie chcieliby mieszkać w mieście, czy na wsi w średniowieczu. Dokonanie wyboru mogłoby poprzedzić przeanalizowanie pozytywnych i negatywnych aspektów życia na wsi i w mieście. Plan średniowiecznego Krakowa można odnaleźć np. w Atlasie historycznym Polski, PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 9. Proponuję wykorzystanie map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach. Tu: Lokacje miast i gospodarka XIII–XIV w., w Ilustrowanym atlasie historii Polski, Demart, Warszawa 2006, s. 40. lub – Zasięg kolonizacji niemieckiej w Polsce do roku 1333, w Atlasie historycznym Polski, PPWK, Warszawa-Wrocław 1987, s. 10.


Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 30
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 45

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci